حکومت طاهریان بر بخش های وسیعی از شرق ایران تاریخی را بی شک می توان نخستین تلاش به ثمر نشسته ایرانیان برای استقلال نسبی سیاسی از خلافت عباسی قلمداد نمود. از این رو شاهد استقلالطلبی سیاسی طاهریان در برابر خلافت عربی ـ اسلامی هستیم. طاهریان توانستند برای نخستین بار پس از اسلامی شدن ایران، حکومت نیمه مستقل ایرانی را تشکیل دهند. در این میان این پرسش اساسی مطرح می گردد که این استقلال خواهی صرفاً مبتنی بر حس قدرت طلبی و جدایی خواهی طاهریان بوده و یا ناشی از نوعی حس ایرانگرایی آنان می گردیده است. در این پژوهش تلاش می گردد ضمن برشمردن و بررسی برخی مؤلفه های ایرانگرایانه حکومت طاهریان، به پرسش فوق پاسخ داده شود. بر اساس یافته های پژوهشی، نمی توان تمایل به استقلال سیاسی ـ فرهنگی را صرفاً ناشی از روحیه قدرت طلبی و جدایی خواهی طاهریان دانست، بلکه عمدتاً این تمایل، ملهم از نوعی حس ایران گرایی آنان بوده است.
)